شاه حمزه قم با گنبدهایی منحصر به فرد
شهر تاریخی و مذهبی قم دارای آثار باستانی فراوانی از دوران پیش از تاریخ ، اشکانی ، ساسانی، صفوی، تیموری، ایلخانی، سلجوقی، قاجار و دوران پهلوی دوم است. بیشتر این بناها در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند.
در بافت قدیمی و خشتی شهر قم گنبد های حلزونی فیروزه ای رنگی همچون نگین بر روی بقعه امامزاده شاه حمزه جلوه گری میکنند. گنبد اول در نوع خود بی مانند است و نمونه آن در هیچ یک از معماری های جهان اسلام دیده نمی شود. گنبد این اثر تاریخی ترکیب از گنبد گلدسته با ارتفاع ۱۰ متر و فرم حلزونی است. این بنا در سال ۱۳۷۸ به شماره ۲۳۱۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تاریخ ساخت بقعه شاهزاده حمزه مربوط به قرن هشتم است. در بنا لوح کاشی ای وجود دارد که نشان می دهد این اثر در عصر شاه طهماسب صفوی تزیین و تعمیر شده است. بر فراز بنای بقعه گنبد دیگری قرار دارد که از آثار مرحوم اتابک اعظم است که در سال ۱۳۰۱ هـ.ق همزمان، با گلدسته ها، ایوان آینه و صحن بزرگ حرم حضرت معصومه (ص) ساخته شده است. ارتفاع گنبد دوم حدود هشت و نیم متر و پوشیده ازکاشی های فیرزوه فام است. درب هاى ورودى به داخل حياط از ضلع شرقى و غربى به طور قرينه طراحی شده است و حياط بقعه فرم مستطيل شکل دارد. دور تا دور حیاط ایوان های کم عرض با طاق نماها، ستون ها و نیم ستون های رومی به چشم می خورد.
در ضلع جنوبى روبروى درب ورودى حرم محوطه ايوانى شکلى به صورت شاه نشين وجود دارد که دو ستون در وسط و دو نيم ستون در طرفين آن کار شده است. سبک طاق این شاه نشین رومى است و ستون‌ها به صورت يکپارچه و از سنگ تراشیده شده اند. از تزئينات زیبای این بقعه می توان به ايوان ورودى حرم اشاره کرد. ديوارهاى این ايوان داراى کاشى هاى شطرنجى سفيد بر زمينه لاجوردى است که در دوران صفویه ساخته شده است. در بخش زير گنبد بقعه، مقرنس ساده ای با گچ کار شده است. در مدخل این ایوان دربی چوبی کنده کاری شده ای نصب شده که توسط مرحوم احمد تکیه بازار در سال ۱۳۵۰ هجری قمری به این بقعه اهدا شده است.
در ضلع جنوبى روبروى درب ورودى حرم محوطه ايوانى شکلى به صورت شاه نشين وجود دارد که دو ستون در وسط و دو نيم ستون در طرفين آن کار شده است. سبک طاق این شاه نشین رومى است و ستون‌ها به صورت يکپارچه و از سنگ تراشیده شده اند. از تزئينات زیبای این بقعه می توان به ايوان ورودى حرم اشاره کرد. ديوارهاى این ايوان داراى کاشى هاى شطرنجى سفيد بر زمينه لاجوردى است که در دوران صفویه ساخته شده است. در بخش زير گنبد بقعه، مقرنس ساده ای با گچ کار شده است. در مدخل این ایوان دربی چوبی کنده کاری شده ای نصب شده که توسط مرحوم احمد تکیه بازار در سال ۱۳۵۰ هجری قمری به این بقعه اهدا شده است.
بقعه شاهزاده حمزه از سه جهت شمال، جنوب و شرق به سه صحن و از جنب غربی محدود به رواق یا حسینیه است. در ضلع شمال این بنای تاریخی مذهبی فضای سبز بی رمقی قرار دارد. محله و بازارچه شاه حمزه را اکثریت مردم قم به کاسب‌ها و فروش محصولات سوغات قم می‌شناسند. کاسب‌هایی قدیمی و پایبند به سنت‌های هر حرفه‌ای که هرکدام نماینده نسل‌های گذشته شغل خود محسوب می شوند.
نویسنده: مهدیه کاظمی زاده
